هدف از مبحث سوم کاهش خسارات جانی و مالی در اثر حوادث آتش‌سوزی است. مبحث سوم یکی از مهم‌ترین مباحث مقررات ملی است از آن جهت که اولا تعداد سوال قابل توجهی در آزمون نظارت و اجرا از این مبحث مطرح می‌شود و دوما در آزمون طراحی بسیار کاربردی است.
آخرین ویرایش مبحث سوم مربوط به سال ۱۳۹۵ می‌باشد و از آزمون مهر ۹۶ به بعد ویرایش جدید معیار قرار گرفت، بنابراین تست‌های آزمون‌های قبل از مهر ۹۶ باید با ویرایش جدید تطبیق داده شوند. لازم به ذکر است که ویرایش ۱۳۹۵ دارای اصلاحیه بوده و باید فایل اصلاحیه از سایت مقررات ملی ساختمان دانلود شود و در مبحث اعمال گردد. کلیدواژه‌های مهم مبحث سوم عبارت اند از: تصرف‌های ساختمانی، متصرف، دسته‌بندی ساختارها، درجه‌بندی مقاومت در برابر آتش، سیستم کشف و اعلام حریق، راه خروج، راه فرار، مسیر پیمایش، شبکه بارنده خودکار، خاموش‌کننده دستی، دوربند، اطفاء حریق، ارتفاع و مساحت مجاز، دسترسی نیروهای آتش‌نشانی، ساختمان‌های بلندمرتبه و … .
مبحث سوم مقررات ملی ساختمان شامل ۱۲ فصل می‌باشد، که در ادامه توضیحاتی درباره تک تک فصل‌ها بیان شده است.
- فصل اول: کلیات؛ تعاریف مهم مربوط به مبحث در این فصل جای دارند و مطالعه تک تک آن‌ها ضروری است.
- فصل دوم: تقسیم‌بندی تصرف‌های ساختمانی؛ صفحات ۱۹ الی ۲۷ صفحات بسیار مهمی هستند که در قسمت‌های بعدی کتاب به این تصرف‌ها اشاره شده و بایستی برای پیدا کردن تصرف مورد نظر مدام به این صفحات مراجعه نمود. بنابراین پیشنهاد می‌شود بوسیله لیبل‌گذاری این صفحات شاخص شوند تا دسترسی به این صفحات به سرعت انجام گیرد.
جدول ۳-۲-۴-۲ در صفحه ۳۰، یکی از مهم‌ترین جداول مبحث سوم است. و جدول صفحه ۳۲ دسته‌بندی تصرف‌ها را به صورت خلاصه بیان کرده است و برای پیدا کردن تصرف‌ها توصیه می‌شود به متن کتاب مراجعه کرده و به این جدول بسنده نکنید.
- فصل سوم: دسته‌بندی انواع ساختارها؛ در این فصل بعد از توضیح دسته‌بندی ساختارها که بر پایه نوع مصالح و مقاومت اجزای ساختمانی در برابر آتش استوار است، جدول الزامات درجه‌بندی مقاومت در برابر آتش برای اجزای ساختمان و جدول الزامات درجه مقاومت دیوارهای خارجی در برابر آتش براساس فاصله مجزاسازی حریق عنوان شده است. بخش دسته‌بندی ساختارها بسیار مهم است.
- فصل چهارم: محدودیت‌های ارتفاع و مساحت ساختمان‌ها؛ مقررات این فصل برای کنترل ارتفاع و مساحت تمام ساختمان‌هایی که از این پس ساخته می‌شوند و یا ساختمان‌های موجود که قسمتی به آن‌ها اضافه می‌شود، به کار می‌رود. محدودیت ابعاد، برحسب نوع ساختار و تصرف ساختمان متفاوت است. جدول ۳-۴-۲ در صفحه ۴۲ بسیار مهم بوده و لازم است به دقت مطالعه شود و تست‌های مرتبط با آن بررسی شود. مطالعه دقیق این جدول و تمامی بندها به داوطلبین توصیه اکید می‌شود و لازم به ذکر است به تبصره‌هایی که در ادامه بعضی از بندها آمده توجه کنید.
- فصل پنجم: سیستم‌های کشف و اعلام حریق؛ این سیستم‌ها برای آگاهی سریع و به موقع از خطر آتش‌سوزی مؤثر بوده و با بهره‌برداری از آن‌ها می‌توان پیش از آنکه محیط به شرایط بحرانی برسد، فرصت لازم را برای عملیات اطفای حریق فراهم آورد. انواعو مکان‌های لازم برای نصب این سیستم‌ها در تصرف‌های مختلف در این فصل بیان شده است. تعداد سوالات قابل توجهی از این فصل در آزمون‌های دوره‌های قبل مطرح شده است.
- فصل ششم: راه‌های خروج از بنا و فرار از حریق؛ با توجه به ضوابط این فصل هر ساختمانی که پس از ابلاغ این مقررات ساخته شود یا مورد بازسازی و تعمیرات کلی قرار گیرد باید مطابق این مبحث به راه‌های خروج اصولی، کافی و بدون مانع مجهز گردد تا در بروز حریق در آن، خرج یا فرار به هنگام همه متصرفان به راحتی میسر شود. بنابراین مطالبی که مرتبط با راه دسترس خروج، در این فصل قرار دارد و مطالب آن نسبتا طولانی است و نیاز به مطالعه دقیق دارد. جدول بسیار مهم ۳-۶-۳-۲-۱ در صفحه ۶۹، طول مسیر پیمایش، بن‌بست‌ها و مسیر مشترک پیمایش انواع تصرف‌ها را بیان کرده است. به زیرنویس جدول بسیار دقت کنید. جداول دیگر این فصل (مانند جدول ۳-۶-۳-۳-۱۷ و ۳-۶-۳-۳-۱۸ و ۳-۶-۵-۱ و ۳-۶-۶-۱) نیز درجه اهمیت بالایی دارند. بخش قابل توجهی از این مبحث به ضوابط اختصاصی راه‌های خروج در انواع تصرف‌ها اختصاص یافته است و بایستی تمامی آن‌ها همراه با مطالب دیگر به دقت مطالعه شوند. صفحه ۷۸ در این فصل طبق اصلاحیه نیاز به ویرایش‌هایی دارد حتما آن‌را در کتاب اعمال کنید.
- فصل هفتم: الزامات واکنش در برابر آتش برای مصالح، نازک‌کاری‌های داخلی نما؛ برای جلوگیری از گسترش حریق در ساختمان، مصالح نازک‌کاری و نما باید سطح الزامات بیان شده در این بخش از مقررات را از نظر خطرپذیری در برابر آتش تأمین نمایند. روش طبقه‌بندی مصالح از نظر واکنش در برابر آتش و محدودیت استفاده از آن‌ها در تصرف‌ها و فضاهای مختلف، در این فصل ارائه شده است.
- فصل هشتم: مقاومت در برابر آتش؛ در این فصل الزامات مقاومت اجزای ساختمانی در برابر آتش، به گونه‌ای که از گسترش آتش‌سوزی از محل وقوع به فضاهای مجاور و یا از یک ساختمان به ساختمان‌های مجاور جلوگیری شود، بیان شده است.
- فصل نهم: سیستم‌های اطفاء حریق و کنترل دود؛ در فصل نهم الزامات مربوط به سیستم‌های اطفاء حریق و کنترل دود و موارد الزامی تجهیز ساختمان به این سیستم‌ها بیان شده است. مطالب مربوط به خاموش‌کننده دستی، شبکه بارنده خودکار، دوربندهای پلکان محافظت شده در برابر دود، درهای مقاوم در برابر آتش و … در این بخش جای دارند.
- فصل دهم: ضوابط اختصاصی ساختمان‌های بلندمرتبه؛ برای ساختمان‌های بلندمرتبهدراین فصل ضوابطی علاوه بر سایر الزامات فصل‌های قبل، عنوان شده است. با اینکه این فصل حجم زیادی ندارد اما تعداد سوالات مطرح شده از آن در آزمون‌های اخیر قابل توجه بوده‌اند.
- فصل یازدهم: ضوابط فضاها و ساختمان‌های خاص؛ مطالب مربوط محافظت از آتریوم‌ها، ساختمان‌های عمیق و پارکینگ اتومبیل‌های سبک در این فصل کوتاه بیان شده‌اند.
- فصل دوازدهم: ضوابط اختصاصی دسترسی نیروهای آتش‌نشانی؛ در فصل آخر مبحث مقررات ملی ساختمان الزامات مربوط به دسترسی آتش‌نشانی ارائه شده است. لازم به ذکر است مطالب مربوط به راه‌های خروج و آسانسور دسترسی آتش‌نشانی، فضاهای پناه گرفتن و مسیر امدادرسانی در فصل ششم و سایر فصل‌ها را به قید شماره صفحات به فصل دوازدهم ارتباط دهید تا حین مطالعه و پاسخگویی به سوالات سرعت عمل بالاتری داشته باشید. جدول ۳-۱۲-۲ در صفحه ۲۰۰، از جداول بااهمیت محسوب می‌شود.
- پیوست ۱: نظامات اداری
- پیوست ۲: اطلاعات کلی در خصوص طبقه‌بندی مصالح از نظر واکنش در برابر آتش
یک مرور کلی روی این دو پیوست که حجم زیادی هم ندارند داشته باشید.
مطالعه مبحث سوم به حوصله و تمرکز زیادی نیاز دارد و به دلیل گستردگی و در عین حال اهمیت مطالب ممکن است داوطلبان بار اولی که این مبحث را مطالعه کنند دچار سردرگمی شوند اما حتما با مرور و تست زدن به تسلط کافی خواهند رسید.
- منبع: گنجینه تست‌های آزمون نظام مهندسی، جلد اول
